Nazwa forum

CZESC I. Co to jest Zielarstwo?

Zielarstwo jest to nauka o roślinach magicznych, ich pielęgnacji i hodowli. Rośliny magiczne czarodzieje hodowali już od starożytności. Zajmowali się tym głównie kapłani (którzy byli czarodziejami, ale mało który mugol o tym wiedział). Leczyli oni ziołami najprzeróżniejsze choroby. Gdy ktoś domyślał się kim byli lub gdy im jakoś przeszkadzał, to potajemnie wsypywali im do posiłku jakąś trującą roślinę.

Kilka czynników, na które warto zwrócić uwagę w tej dziedzinie:
- część rośliny, którą chcemy pozyskać czas zbioru
- pora roku, miesiąc, dzień i godzina; o ile pora roku i miesiąc wydają się oczywiste ze względu choćby na dojrzałość owoców, to dzień i godzina mogą zdawać się nieuzasadnione, tymczasem zbiory (podobnie jak siew i sadzenie) związane są z fazami księżyca i naturalnym cyklem roślin - niewiele różni się to miedzy istotami żywymi, wszak podobnie zachowują się i ludzie i zwierzęta - faza cyklu księżyca może być szczególnie istotna w przypadku, gdy zbieraczem jest czarownica, natomiast jej strój ma raczej znikome znaczenie w przypadku tradycyjnego zastosowania magicznych ziół i grzybów
- godzina związana jest nie tylko z magicznymi właściwościami roślin, ale z zawartością substancji posiadających moc, w tym olejków eterycznych lub barwników
- niektóre rośliny należy zbierać rano, gdy jeszcze nie utraciły ich w wyniku działania promieni słonecznych, inne popołudniu, gdy soki lub barwniki są najbardziej skumulowane dzięki słońcu i światłu.

CZESC II. Budowa Roślin



Opis wybranych części roślin:
KWIATY
Kwiaty służą do rozmnażania, zawierają bowiem narządy rozrodcze roślin wytwarzające żeńskie komórki jajowe i męski pyłek. Niezależnie od tego, czy kwiaty są olśniewająco piękne, czy też małe i skromne, czy mają jaskrawe kolory czy łagodne tony pastelowe, czy wydają przyjemny zapach, czy raczej odstręczającą woń, wszystkie kwiaty łączy jedno - funkcje rozrodcze.
ŁODYGA
Może gruba albo cienka, zielona albo zdrewniała. Znajduje się w niej tkanka przewodząca wodę i składniki pokarmowe od korzeni do liści i kwiatów. Łodygi są giętkie i mogą się obracać w różnych kierunkach, zapewniając stale korzystne ustawienie liści do światła.
LIŚCIE
Liście są najczęściej płaskimi, zielonymi częściami rośliny, w których zachodzą ważne dla życia procesy fotosyntezy i oddychania. Liść składa się z blaszki, poprzerastanej nerwami, oraz ogonka; może mieć najróżniejsze formy, kolory i rozmiary.
KORZENIE
Korzenie służą do umacniania roślin w podłożu, pobierania z niego wody i składników pokarmowych i przenoszenia ich do innych części rośliny oraz magazynowania substancji zapasowych.

CZESC III. Podział roślin. Podstawowe pojęcia zielarskie.

Rośliny pełniły i pełnią ważną rolę w życiu ludzi. W tej chwili, ze względu na szerokie zastosowanie roślin dzielimy je na:
* Rośliny lecznicze
* Rośliny regenerujące
* Rośliny odtruwające
* Rośliny trujące
* Przyprawy
* Rośliny ozdobne

Pojęcia: * NAPAR - wywar otrzymywany przez zalewanie ziół wrzącą wodą.
* ODWAR - wywar sporządzony z surowców odpornych na wysoką temperaturę.
* ZIELNIK - zbiór, drukowana lub ręcznie wykonana kolekcja opisanych rycin lub zasuszonych roślin, utrzymana zwykle w formie zeszytowej.
* UŻYTKI LEŚNE - są to płody leśne i różne dobra materialne pozyskiwane z lasu.
* ŁĄKA - obszar lądowy, na którym rośnie zwarta roślinność zielna z dominacją lub znacznym udziałem traw.

CZESC IV. Historia Zielarstwa

1. Starożytność
Zastosowanie roślin i ich przetworów w lecznictwie jest jednym z najstarszych osiągnięć myśli ludzkiej. W poszukiwaniu roślin jadalnych człowiek pierwotny natrafiał na takie, które uśmierzają bóle, przyspieszają gojenie się ran, działały przeczyszczająco lub hamowały biegunki.
Pierwsze zapisane wiadomości o ziołach pochodzą sprzed 5000 lat p.n.e.
Najsumienniej przekazywali je starożytni Egipcjanie. W tak zwanym papirusie Ebersa (XIV w. p.n.e.) wymienionych jest kilkaset roślin leczniczych wraz ze sposobami ich stosowania. Również kilkaset ziół leczniczych znano w Babilonii i Asyrii, wiedziano, jak je zbierać i suszyć. Co najciekawsze - wiele z tych wiadomości jest aktualnych do dziś. Roślinami leczniczymi interesował się nawet słynny prawodawca Hammurabi.
Wielotysięczną historią zielarstwa mogą poszczycić się także Chińczycy. Początki lecznictwa sięgają w tym kraju końca III tysiąclecia p.n.e. Cesarz Shen Nung, zwany ojcem chińskiego rolnictwa i lecznictwa oraz sztuki sporządzania leków, wprowadził wiele nowych, wówczas roślin uprawnych, jak ryż, pszenica, proso i jęczmień i ugruntował znajomość roślin leczniczych. Wydany jego staraniem około 2700 r. p.n.e. zielnik, który obejmował ogółem 365 leków, głównie roślinnych.
Z czasem, po poznaniu zastosowania wielu roślin i ziół zaczęto nimi handlować. W starożytności między krajami Wschodu i Południa kwitł ożywiony handel i on to przyczynił się do rozpowszechnienia ziół. Prym w handlu wiedli Egipcjanie, Fenicjanie, Syryjczycy oraz Persowie.
Zainteresowanie ziołami objawiały najtęższe umysły i często pisarze czy filozofowie wykazywali solidną wiedzę botaniczną. Do takich należą przede wszystkim Hipokrates z Kos, zwany ojcem medycyny (ok. 460-377 p.n.e.) i Teofrast z Eresos (370-287 p.n.e.), uczeń Arystotelesa. Gwiazdą pierwszej wielkości w zielarstwie w czasach rzymskich był Dioskurides Pedanios (I w.), Grek z pochodzenia, przyrodnik, \"zatrudniony\" jako lekarz rzymskich legionów. Lekarz rzymski greckiego pochodzenia, Galen z Pergamonu (ok. 130- -200), opisał ponad 400 roślin leczniczych w taki sposób, że stworzył podwaliny późniejszej farmacji. Podobne znaczenie ma starsze o około 100 lat dzieło Scriboniusa Largusa.

2. W Starożytnych Państwach
W medycynie i magii zioła stosuje się od najdawniejszych czasów. Systematyczne badania ich właściwości sięgają czasów starożytnych Sumerów - opisali oni lecznicze zastosowanie kminku, tymianku, wawrzynu oraz wielu innych ziół, które dzisiaj rośną spokojnie w mugolskich ogródkach. Pierwsza znana chińska księga ziół spisana około roku 2800 przed naszą erą podaje magiczne i medyczne własności 366 roślin. Starożytni Grecy i Rzymianie korzystali z roślin w medycynie, kuchni i kosmetyce, a także w celu uzyskania zapachów i barwników. Stosowali je również jako amulety i nosili w maleńkich
torebeczkach na szyi dla ochrony przed złymi mocami, chorobą albo urokami rozgniewanego sąsiada. W Odysei bohater otrzymuje zioło zwane dzikim czosnkiem mol, które ma go chronić przed czarami czarodziejki. Poza tym w mitologii magiczne zioła pojawiają się również, gdy mowa o czarownicach takich jak Hekate czy Media, które stosował je, przygotowując eliksiry obdarzające ich ulubieńców nadzwyczajnymi zdolnościami lub przynoszące potworne cierpienia tym, których pragnęły zniszczyć.

3. Znachorzy, tzw. przepowiadanie magicznych właściwości roślin.
W średniowieczu mało kto nie znal lokalnego znachora albo \"mądrej\" (którzy byli magami, ale żaden mugol o tym nie wiedział), którzy za pomocą ziół leczyli rany i dolegliwości ciała oraz rozwiązywali wszelakie problemy natury osobistej - od wyschniętej studni po apodyktyczna teściową. Ich recepty bazowały na przekazywanych z pokolenia na pokolenie ludowych wierzeniach dotyczących leczniczych i magicznych właściwości roślin. Wiele leków powstawało, i nadal powstaje, na zasadzie, że każdą roślina została naznaczona wyraźnym znakiem określającym jej role w medycynie, wystarczy wiec przyjrzeć się jej dokładnie, by poznać, na co pomaga. Barwa kwiatów czy owoców, kształt liści albo korzeniom, budowie płatka albo łodygi - wszystko to podpowiada, jakie są lecznicze właściwości danej rośliny. Na przykład rośliny o żółtych kwiatach przeciwdziałają żółtej cerze cierpiących na żółtaczkę, rośliny o czerwonych liściach bądź korzeniach stosuje się w leczeniu ran i dolegliwości, którym towarzyszy krwawienie, a z fioletowych płatków roślin robi się okłady na stłuczenia. Jeżeli jakaś roślina przypomina kształtem jakiś organ, przypisuje się jej zbawienne dla niego działanie.

4. Średniowiecze
Średniowiecze nie było okresem rozkwitu nauk. W zielarstwie też panował pewien zastój, choć nie straciło ono znaczenia, gdyż każdy chce być zdrowy. Wtedy właśnie dużo do powiedzenia miały baby-znachorki, wiedzmy-zielarki, które swą wiedzę opierały na ustnych przekazach. Nauka i jej rozwój znalazł miejsce w klasztorach. Tym większą wdzięczność winniśmy ówczesnym zakonnikom, dzięki którym przetrwała starożytna wiedza przyrodnicza, Przyczynili się do tego zwłaszcza benedyktyni, słynący z mrówczej pracowitości. Latami przepisywali ocalałe podczas wojen i najazdów księgi autorów, starożytnych. Zasługą zakonników było nie tylko przepisywanie ksiąg - uprawiali oni zioła w wirydarzach, sporządzali maści, wyciągi, odwary i często byli jedynymi lekarzami, gdy grasowały zarazy i ”morowe powietrze”. Zachował się sporządzony przez opata Gosberta na początku IX wieku plan klasztornego kompleksu, w którym znajdował się między innymi rodzaj szpitala, mieszkanie dla lekarza, ogród zielarski i przechowalnia ziół leczniczych. Wybitne zasługi dla zielarstwa położyli benedyktyni z Salerno w X-XI wieku. Dziełem ich był Regimen Sanitatis Salernitanorum, zawierający nie tylko cenne informacje o ziołach leczniczych, ale i przepisy dietetyczne. Wiele z nich przeniknęło do medycyny ludowej, która zaczęła się rozwijać w mniej magicznym, a bardziej racjonalnym kierunku. Zakonnicy nie ograniczali się do korzystania ze starożytnych przekazów greckich i rzymskich oraz własnych obserwacji, ale uzupełniali wiedzę, czerpiąc ją z arabskiego świata naukowego. W świecie tym wybitną postacią był Awicenna z Buchary (XI-XII wiek), a nieco później Ibn Al-Beithar. Ten ostatni opisał około 1400 roślin leczniczych, z których większość zbadał osobiście. W dobie renesansu zielarstwo przestawało już być domeną zakonników. Pojawiać się zaczęli aptekarze, olejkarze, ”łowcy ziół”, a przede wszystkim lekarze-botanicy, wśród których nie brak i Polaków, na przykład Jana Stańki, Marcina z Urzędowa i wspomnianego już Szymona Syreńskiego. Wyprawy żeglarskie Hiszpanów i Portugalczyków nie tylko przyczyniły się do poznana i rozpowszechnienia nowych gatunków ziół, ale i wiedzy botaniczno-medycznej z innych kontynentów.

**5. Wieki późniejsze
Naturalnie w tamtych i nieco późniejszych wiekach były lepsze i gorsze okresy w rozwoju zielarstwa, niemniej jednak był to proces dynamiczny. W wieku XIX rozwój nauk przyrodniczych spowodował zwrot w zielarstwie. Z jednej strony odkrycie składu chemicznego ziół, które uzdrawiały naszych pradziadów, potwierdzało słuszność stosowania leków roślinnych, z drugiej zaś - umożliwiło syntezę nowych, ”sztucznych” leków. Po pewnym czasie zaczęto niestety lekceważyć zioła, wierząc tylko w najnowocześniejsze preparaty farmaceutyczne. Uznawanie leczniczych właściwości ziół było uważane za objaw zacofania, jeśli nie wręcz ciemnoty i zabobonu. Co prawda i wtedy w wielu przypadkach, gdy zawodziła kuracja lekami syntetycznymi, szukano pomocy u zielarzy, a nawet u znachorów, ale bardzo rzadko się do tego przyznawano. W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku nastąpił ponowny zwrot - zioła zaczęły być modne, powracano w tym czasie do kuracji ziołowych. Jak w każdej modzie czasami mamy do czynienia z przesadą, z wiarą w magiczną i cudotwórczą moc ziół. Jednak wszyscy uważamy, że jest to moda pożyteczna, niech więc rozwija się bujnie. Przede wszystkim dlatego, że zioła nie mogą zaszkodzić.

Niezbednik Zielarza

1. Przykazania Dobrego Zielarza

o Rośliny trzeba szanować.
o Roślin nie wolno deptać.
o Rośliny zrywaj w określonym celu.
o Rośliny trzeba zbierać z umiarem, w miarę potrzeb.
o Zioła zbieraj w odpowiedniej porze.
o Susz oczyszczone zioła.
o Zioła przechowaj maksymalnie przez rok.
o Nie zbieraj roślin trujących.
o Nie marnotraw ziół.
o Zioła stosować godnie z zaleceniami.

2. Co potrzebne jest zielarzowi?
o Łopatki
o Grabki
o Wiadro
o Worek
o Sznurek
o Konewka
o Woda
o Ziemia

3. Magiczne sprzęty potrzebne w zielarstwie
o Nauszniki
o Smoczy Nawóz
o Nawóz Lullabali
o Rękawice ze skóry smoka

4. Kiedy zbierać zioła?

Na ogól zbiór roślin przeprowadza się w czasie suchym i ciepłym, ponieważ rośliny zmoczone deszczem trącą swoje zalety. Najlepiej żebrać je przed południem lub wieczorem - ta pora najbardziej im odpowiada.

5. Zostaję zielarzem, co zbierać?
o Korę drzew
o Korzenie i kłącza
o Kwiaty
o Łodygi i liście
o Owoce
o Pączki

6. Jak suszyć rośliny?

Zioła najlepiej suszyć, w miejscu zacienionym i przewiewnym. Suszyć zioła można przez rok. Przechowywać je, trzeba w woreczkach by nie zwilgotniały.

7. Pamiętaj o Przykazaniach dobrego Zielarza!!